Ở Việt Nam, các bệnh liên quan đến thuốc lá là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu với khoảng 40.000 ca tử vong mỗi năm – tức là hơn 100 người chết vì thuốc lá mỗi ngày. Nếu không có can thiệp khẩn cấp, ước tính số tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá mỗi năm sẽ tăng lên thành 70.000 người vào năm 2030. Việt Nam cũng là một trong những nước có tỷ lệ nam giới hút thuốc lá cao nhất thế giới với 47,4% nam giới trưởng thành hút thuốc.

        Khi hút thuốc lá, hoặc sống chung với người hút thuốc, khói thuốc hít qua phổi ngấm vào máu, tích luỹ lâu ngày trở thành điều kiện và nguyên nhân gây nên các bệnh : rụng tóc, đục thủy tinh thể, da nhăn, giảm thính lực, sâu răng, ung thư da, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, loãng xương, bệnh tim mạch, vàng móng tay, ung thư cổ tử cung, tinh trùng biến dạng, bệnh vảy nến, viêm tắc mạch máu, ung thư phổi và các cơ quan khác như: mũi, miệng, lưỡi, tuyến nước bọt, họng, thanh quản, thực quản, thận, dương vật, tụy...Ngoài ra hút thuốc lá còn làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, dễ dẫn đến vô sinh ở nam giới; tăng nguy cơ ung thư tử cung, rối loạn kinh nguyệt, ung thư vú, đối với phụ nữ; dễ bị còi xương, trí tuệ chậm phát triển, suy dinh dưỡng đối với trẻ em.

        Khi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá (THTL) ra đời và có hiệu lực, đến nay nhiều cơ quan, đơn vị trên địa bàn huyện đã xây dựng được môi trường không khói thuốc lá. Tỷ lệ người hút thuốc lá có xu hướng giảm xuống. Các cơ quan, đơn vị, đặc biệt các công sở, trường học và cơ sở y tế đã đưa quy định cấm hút thuốc nơi làm việc vào quy chế nội bộ; hạn chế hoặc không hút thuốc trong các đám cưới, đám tang, lễ hội trên địa bàn dân cư vào hương ước; chỉ đạo thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành; lồng ghép việc kiểm tra tình hình thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá trên địa bàn quản lý.

        Cùng với đó, ngành Y tế chủ động phối hợp với Trung tâm VH-TT&TT huyện, các cơ quan, đơn vị đẩy mạnh tuyên truyền đến công chức, viên chức và người lao động trên địa bàn về tác hại của hút thuốc lá và hút thuốc lá thụ động; Tiêu chí xây dựng nơi làm việc, cơ sở y tế, trường học không khói thuốc, lợi ích của môi trường không khói thuốc...Tổ chức truyền thông lồng ghép về tác hại của hút thuốc lá đối với sức khỏe trong các hội nghị, giao ban, sinh hoạt cơ quan, đơn vị, đoàn thể. Treo băngrôn, khẩu hiệu tại cổng ra vào của cơ quan, đơn vị với nội dung “Cơ quan không khói thuốc lá”, “Bảo vệ thanh, thiếu niên khỏi tác động của việc quảng cáo các sản phẩm thuốc lá và sử dụng thuốc lá”… Cùng với đó, các cơ sở khám chữa bệnh trên địa bàn phát video, clip truyền thông phòng chống THTL tại khu vực khoa khám bệnh. Phòng Y tế, Trung tâm Y tế huyện tham mưu cho UBND huyện xây dựng kế hoạch cụ thể, chỉ đạo các ban, ngành từ tỉnh, huyện đến các xã, phường, thị trấn tổ chức có hiệu quả đợt tuyên truyền nhân “Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5” và “Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá”. Treo băng rôn, khẩu hiệu trên các trục giao thông chính, cổng các trường học, phòng họp cơ quan, khu vực công cộng đông người qua lại... Qua đó, góp phần nâng cao kiến thức, nhận thức về tác hại của thuốc lá và tầm quan trọng của việc phòng chống THTL đối với sức khỏe của cộng đồng. 

Tuy đã đạt được những kết quả nhất định nhưng trên thực tế, việc thực thi Luật Phòng, chống THTL vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Bởi lẽ, thuốc lá có khả năng gây nghiện, trong khi đây là loại hàng hóa có giá bán rẻ, người dân rất dễ tiếp cận để mua bán. Ý thức tuân thủ quy định của pháp luật về phòng chống THTL trong một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức và người dân chưa cao nên tình trạng vi phạm quy định cấm hút thuốc lá tại một số nơi làm việc và nơi công cộng còn diễn ra. Tại nhiều điểm bán thuốc lá vẫn còn tình trạng trưng bày, khuyến mại không theo quy định.

Trong khi đó, chế tài trong Luật chưa được triển khai mạnh mẽ, quyết liệt, khó thực hiện, chủ yếu cũng chỉ là vận động tuyên truyền. Lực lượng chuyên trách còn thiếu, không thể bao phủ hết tất cả những địa điểm, vị trí cần phải kiểm tra, giám sát như Luật quy định. Công tác triển khai thực hiện Luật Phòng, chống THTL tại một số đơn vị, cơ sở trên địa bàn còn chậm và chưa thực sự hiệu quả. Chất lượng công tác truyền thông chưa đạt hiệu quả cao, mới chỉ tập trung tại một số kênh truyền thông chính với thời lượng, số lượng còn khiêm tốn. Công tác kiểm tra thực hiện quy định cấm hút thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc chưa được thực hiện tốt. Do đó, hiện tượng vi phạm quy định cấm hút thuốc lá tại nơi công cộng vẫn còn diễn ra nhiều nơi.

Để tiếp tục tăng cường thực thi Luật Phòng, chống THTL, nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá, lợi ích của môi trường không khói thuốc lá, các ngành, các cấp, các đoàn thể và địa phương cần tiếp tục phối hợp với ngành Y tế, đẩy mạnh tuyên truyền Luật Phòng, chống THTL. Đồng thời vận động cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, đoàn viên, thanh niên ký cam kết không hút thuốc lá. Các cơ quan truyền thông đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá… nhằm đảm bảo việc thực thi Luật Phòng, chống THTL.

        Mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức, trách nhiệm của bản thân, không hút thuốc lá tại các địa điểm cấm hút thuốc lá như: Trường học, cơ sở y tế, nơi làm việc, nhà hàng, khách sạn, thư viện, nhà văn hóa, các khu vực sản xuất, nơi có nguy cơ cháy nổ cao, trên các phương tiện giao thông công cộng; không sử dụng thuốc lá trong các lễ hội, đám cưới, đám tang; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc tuân thủ quy định cấm hút thuốc tại nơi làm việc, nhà hàng, trên các phương tiện giao thông công cộng và các địa điểm cấm hút thuốc lá theo quy định của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

        Hãy từ bỏ thuốc lá để bảo vệ sức khoẻ của chính mình, gia đình mình và những người xung quanh, đồng thời tích cực tuyên truyền về tác hại của thuốc lá nhằm loại bỏ thói quen hút thuốc trong nhân dân, tiến tới một xã hội khỏe mạnh với một môi trường sống trong lành không khói thuốc lá. “Bỏ thuốc lá vì sức khỏe và hạnh phúc gia đình”.

(T/h: H.G)